A’dan Z’ye Freelance Çalışmaya Başlama Rehberi

Özellikle 90’lı yıllardan itibaren artan bir ivmeyle yeniden şekillenen çalışma yaşamında hem kurumlar hem de bireyler, değişime ayak uydurarak başarıyı yakalamaya çalışıyor. Bu değişimin ve uyum çabasının karşımıza çıkardığı, son yıllarda adından giderek daha fazla söz ettiren konulardan biriyse freelance iş modelidir. Bugünlerde, başrolünde freelancer karakterinin yer aldığı bu iş modeli, birçok insanda en azından merak uyandırıyor.

Bu rehberi okuduğunuza göre, bu merakı taşıyanlardan biri de siz olmalısınız. Hatta belki de freelance iş yapmak aklınıza yatmıştır ve ilk adımları nasıl atacağınızı düşünüyorsunuzdur. Öyleyse freelance çalışmaya başlamak isteyenler için A’dan Z’ye bilgiler vereceğimiz bu kapsamlı rehberden yararlanabilirsiniz. Rehberimizde yer alan bilgilerle çalışma yaşamına bir freelancer olarak atılmak, tam zamanlı çalışırken freelance işlerden ek gelir elde etmek ya da freelance bir kariyere geçiş yapmak isteyenlere yardımcı olmaya çalışacağız.

Şimdi isterseniz tıpkı çıkacağımız kariyer yolculuğunda yapmamız gerektiği gibi, rehberimizde de işi en başından sıkı tutalım ve temel sorulardan başlayalım: Freelance iş modeli nedir ve onun başrol oyuncusu freelancer kimdir?

Freelance iş modeli kısaca, bireylerin hizmet ya da uzmanlıklarını müşterilere uzun vadeli iş sözleşmelerine bağlı
olmadan, genellikle proje bazında sundukları ve kendi işlerini yönetme sorumluluğunu aldıkları, esnek ve bağımsız
çalışma modelidir.

Bu kısa tanımın işaret ettiği gibi avantajları kadar zorlukları da olan bu model, sağladığı avantajların günümüz
çalışma yaşamının genel karakteriyle oldukça uyumlu olması sayesinde giderek daha çok birey tarafından tercih
edilmektedir. Gelin, çalışma hayatının yükselen trendlerinden biri olan freelance iş modelini ana hatlarıyla ele
alarak daha yakından tanıyalım.

1.1. Freelance Çalışma Düzenine Dair Merak Edilenler

Pek çoğumuz hafta içi sabah erkenden kalkıp işe giden ve akşam mesaisi bitince eve gelen, çalıştığı pozisyonda
geçirdiği belirli süreler sonunda terfi alan ve işinin istikrarı ile övünen ebeveynlerin çocukları olarak
büyüdük.

Freelance çalışma düzeni ise kimi yönleriyle bu eski manzaradan epeyce farklı bir görünüm sunar. Peki, freelance
çalışma modelini eski geleneksel çalışma biçimlerinden ayıran çarpıcı farklar nelerdir? Ana hatlarıyla yanıtlamaya
çalışalım.

Freelancer’lar bağımsızdır. Freelance çalışanlar hangi işi yapacaklarına kendileri karar verir. Çalışacakları
proje ve müşterileri kendileri seçer, ücretlerini, çalışma saatleri ve yoğunluklarını kendileri belirlerler. Bu da
freelance iş modeline güçlü bir bağımsızlık niteliği kazandırır.

Freelance iş yapanlar mekansal serbestiye sahiptir, yani istedikleri yerden çalışabilirler. Günümüz çalışma
hayatında tam zamanlı işlerde de giderek yaygınlaşan uzaktan ve hibrit çalışma gibi modeller, freelancer yaşamında
çoğunlukla tam bir mekansal serbestiyle karşılığını bulur. Freelancer’lar ister evlerinde, ister kendileri için ofis
olarak düzenledikleri mekanlarda, ortak çalışma alanlarında ya da uygun kafe ve restoranlarda bile işlerini
sürdürebilirler.

Freelancer’lar geniş bir iş çeşitliliğinden beslenir. Freelance çalışırken farklı uzmanlık alanlarına geçiş
yapmak, birden çok alanda kendini geliştirerek iş almak; örneğin, bir gün sosyal medya içeriği yazarken ertesi gün
açık havada drone çekimi yapmak mümkündür. Freelance iş modelinde, çalışmanın tekdüze ve sıkıcı bir hale gelmesinin
önüne geçmek çok daha kolaydır.

Freelancer’lar esnekliğin getirdiği avantajlardan yararlanır. Sıkı mesai saatleri, net bir şekilde belirlenmiş
iş akışları, tozlu raflarda kalmış prensip ve pratiklere bağlılık, çalışma ile hayat arasında kalın çizgiler
freelance iş modelinde yeri olmayan unsurlardır. Freelancer, çalışmayla dinlenme arasında hızla geçiş yapabilir, bir
sorunu yepyeni ve yaratıcı yöntemlerle çözebilir.

Gördüğünüz gibi freelance iş modeli, iş ve gündelik yaşamın keskin denebilecek sınırlarla ayrıldığı geleneksel
çalışma modelinden, neredeyse bir yaşam biçimini andıran özellikleriyle farklılaşıyor. Peki, bir iş modeli olmasının
yanı sıra zaman zaman bir yaşam biçimi olarak da nitelendirilen freelance çalışmanın aktörü freelancer kimdir, nasıl
biridir? Gelin, hep birlikte bu sorunun yanıtını vermeye çalışalım.

1.1.1. İş Dünyasında Ağırlığı Giderek Artan Bir Aktör: “Freelancer” Kimdir?

Freelancer sözcüğünün Türkçedeki karşılığı “serbest meslek erbabı” olsa gerek. Her ne kadar bu ifade geçmişte, “işsiz
güçsüz takılan” kişiler için de kullanılmışsa da ifadeyi bugüne uyarlarsak “free” yani “serbest” olmanın hakkını
veren bu kişileri daha iyi tanımlayabiliriz. Bu “yeni nesil” serbest meslek erbapları, yukarıdaki gibi birçok
anlamda bağımsız ve aslında kendi başlarına başarılı olmaya karar vermiş kişiler olarak takdiri fazlasıyla hak
ederler.

Yeni nesil serbest meslek erbapları, yani freelancer’lar günümüzün çalışma yaşamında giderek daha da görünür hale
gelen figürlerdir. Peki, freelancer kimdir ve ne yapar? Önümüzdeki birkaç bölümde sizler için bu soruyu yanıtlamaya
çalışacağız.

İş Yönetimi: Freelance çalışanlar kendi işinin patronu olabilir. Ancak bunun da bazı zorlukları
vardır. Tam zamanlı çalışanların, başkaları onların yerine hallettiği için farkına varmadıkları pek çok iş yönetimi
sürecini, freelancer’lar kendileri yürütmek zorundadır. Fatura kesmek, bütçe planlamak, pazarlama ve müşteri
ilişkilerini sürdürmek freelancer’ların meşgul olduğu işler arasındadır.

Becerileri Geliştirmek: Giderek daha fazla çalışanın yöneldiği freelance iş alanları rekabetin de
yoğun olduğu bir iş gücü pazarı yaratır. Freelancer’lar meslektaşlarıyla rekabet etmeyi sürdürmek için sürekli
kendilerini geliştirmek zorundadır. Çevrim içi (online) eğitimler, sertifika programları, araştırmalar, kendi
kendini geliştirme çabaları da freelance iş yapanların düzenli olarak ter döktüğü alanlardandır.

Ağ Oluşturmak: Freelance çalışanların işlerinin önemli bir bölümü, onlar için verimli bir müşteri
kaynağı olan, ayrıca meslektaşlarıyla iletişim kurarak ortak çözüm yolları aramalarına, iş birliği yapmalarına ve
kendilerini geliştirmelerine yardımcı olan ağları genişletmekle ilgilidir. Gündelik ilişkiler freelance iş ağının
geliştirilebildiği önemli bir ortam sağlarken, freelancer siteleri ve platformları da dijital dünyada çevre yapmanın
en önemli araçları arasında yer alır.

İşlerini Yapmak: Evet, nihayet sıra freelance çalışanların asıl işlerini yapmalarına geldi! Freelance
iş yapmanın birçok avantajından ve günümüz iş dünyasına uygunluğundan çokça söz ettik. Ancak bu çalışma sisteminin
belki de en önemli zorluğu freelancer’ın asıl işi haricinde de pek çok süreçle ilgilenmesi gerekliliğidir. Çoğu
freelancer bu sorunla, esneklik avantajından sonuna kadar faydalanarak başa çıkar. Arkadaşlarla içilen iki kahve
arasında dizüstü bilgisayarını çıkarıp küçük bir revizeyi uygulamak, bir bayram ziyareti sırasında akıllı telefon
üzerinden bir videoya küçük bir editöryal müdahalede bulunmak sık rastlanan freelancer davranışlarındandır.

Kimimizin tam olarak ne yaptıklarını anlayamadığı, kimimizin imrenerek baktığı, “Mehmet freelance çalışıyormuş”,
“Nazlı’nın hep kafede olduğuna bakma, aslında iş yapıyor, freelancer olarak çalışıyor” gibi fısıldaşmalarla anılan
freelance çalışanlar ve işlerinin genel karakteri hakkında genel bir izlenim edindik. Şimdi freelance çalışmanın
başlıca zorluklarına derli toplu bir bakış atmanın sırasıdır.

1.1.2. Freelance İş Yapmanın Başlıca Zorlukları

Freelance çalışarak kendi işinin patronu olmak da, eşsiz bir bağımsızlık elde etmek de güzel; nerede, ne zaman ve ne
kadar çalışacağına kendin karar vermek de çok hoş, çok güzel. Ne var ki “Dikensiz gül olmaz”. Gördüğünüz gibi
freelancer’lar, tam zamanlı çalışanların aklından bile geçmeyen kimi süreçlerle meşgul olmak zorunda kalır. Dahası
yalnızca bu yorucu süreçler değil, çalışma modelinin doğası gereği yaşanan zorluklar da freelancer’ları bazen
hayatlarını bir kez daha gözden geçirmeye iter. Gelin, freelance iş yapmaya başladığınızda sizin de
karşılaşabileceğiniz bu zorlukları hep birlikte öğrenelim.

Freelance çalışmayı sürekli kılmak zordur. Tam zamanlı çalışmanın aksine, freelance çalışırken
sürekli yeni iş ve müşteriler bulmanız gerekir. Eğer yeni iş ve müşteriler bulamıyorsanız işinizi çok iyi yapıyor
olmanızın hiçbir anlamı kalmayacaktır. Bu nedenle freelance siteleri ve platformlarında bolca vakit geçirmeniz,
becerilerinizi çok iyi anlatmanız, sağlam bir portfolyoya sahip olmanız, kısacası yaptığınız işin yanına bir de
pazarlama uzmanlığını eklemeniz gerekebilir.

Freelance çalışırken finansal kaygıları göğüslemek güç olabilir. Bulduğunuz müşteriler ve aldığınız
işlerden elde ettiğiniz gelirle yaşamak, tam zamanlı bir işte çalışarak sabit, düzenli bir gelirle yaşamaktan
farklıdır. Finansal yönetiminizi iyi yapamazsanız iş bulmakta zorlandığınız dönemlerde ciddi kaygılar
yaşayabilirsiniz. Freelance çalışmayı sürdürebilmek için müşteri bulmak kadar finansal planlamayı iyi yapmak da
önemlidir. Unutmayın, freelance çalışırken elde ettiğiniz gelirle sadece yaşamınızı idame ettirmeyecek; bu gelirin
bir kısmıyla müşteri bulamadığınız zamanlar için bir birikim fonu oluşturacak, sağlık ve sosyal güvence
masraflarınızı karşılayacak, vergilerinizi ödeyecek ve daha pek çok kalemde harcama yapacaksınız.

Freelance iş yaparken kendinizi yalnız hissedebilirsiniz. Freelance çalışanlar da zaman zaman dahil
oldukları ağlardaki meslektaşlarıyla iş birliği yapabilir ya da takım çalışması yürütürler. Ancak çoğunlukla iş
sürecinin hemen her aşamasını tek başına sürdürürler. Bu durum sosyal etkileşim eksikliğinden ve yalnızlıktan
yakınmalarına neden olabilir. Birçok freelance işin evden yapılabilmesi ve ofis ortamının doğal sosyal
etkileşimlerinden uzak olmak da bu çalışma modelinin barındırdığı zorluklardan biridir.

Freelancer’lar için müşteri beklentilerini ve proje takvimini yönetmek zorlayıcı olabilir. Sizin
için müşteri ilişkilerini yürüten başka bir profesyonel olmadığında, zaten güç bir konu olan müşteri beklentilerini
yönetmek daha da zorlayıcı hale gelebilir. Bu beklentilerin zaman zaman hiç de gerçekçi olmamaları bir yana, kısıtlı
bir proje takvimi içinde bunları karşılama gerekliliği de freelancer’ların sıkça karşılaştığı zorluklar arasındadır.

İş ve yaşam arasındaki sınırların bulanıklaşması freelancer’lar için dezavantajlı olabilir. Freelance
çalışmanın sağladığı esneklik, çalışmayı sıkıcı bir rutin olmaktan çıkarıp yaşamın doğal bir parçası haline getirmek
konusunda avantajlı olabilir. Ancak bu aynı zamanda işin ve gündelik yaşamın birbirine karıştığı, yeterli dinlenme
olanağının yaratılamadığı, çalışma ve boş zaman alanlarının sıkça birbirinin sınırlarını ihlal ettiği sıkıntılı bir
deneyim de ortaya çıkarabilir. Üstelik kimi freelance işler diğer insanlar tarafından gündelik yaşamdan ayırt
edilmesi güç bir çalışma sürecine sahip olduğu için, yapılan işin sürekli hafife alınmasıyla da başa çıkmak
gerekebilir.

Rehberimizin bu ilk bölümünde; freelance iş modelini tanımlamaya, genel özellikleriyle freelancer karakterini
tanıtmaya, avantajları ve zorluklarıyla bu yeni nesil iş modeli hakkında genel bir izlenim oluşturmaya çalıştık.
Önümüzdeki bölümde bu modelin en kolay uygulandığı, giderek yaygınlık kazandığı alanlara ve mesleklere bir göz
atacağız.

Günümüz çalışma yaşamında yıldızı parlayan freelance iş modeli, birçok alanda faaliyet gösteren profesyonellerin geçiş yapabileceği ve uygulayabileceği bir çalışma biçimidir. Fakat kimi işler, çalışma yaşamıyla ilgili istatistiklerin de doğrulayacağı biçimde bu modelle sürdürülmeye daha uygundur. Bu bölümde freelance çalışmanın revaçta olduğu işlere göz atarak freelance çalışmak isteyenlere hangi sektörlere yönelmelerinin yerinde olacağıyla ilgili fikir vermeye çalışacağız.

Günümüz çalışma yaşamında yıldızı parlayan freelance iş modeli, birçok alanda faaliyet gösteren profesyonellerin
geçiş yapabileceği ve uygulayabileceği bir çalışma biçimidir. Fakat kimi işler, çalışma yaşamıyla ilgili
istatistiklerin de doğrulayacağı biçimde bu modelle sürdürülmeye daha uygundur. Bu bölümde freelance çalışmanın
revaçta olduğu işlere göz atarak freelance çalışmak isteyenlere hangi sektörlere yönelmelerinin yerinde olacağıyla
ilgili fikir vermeye çalışacağız.

2.1. Freelance Çalışarak Para Kazanmak İsteyenler İçin Sektör ve Şirket Araştırması

Freelance çalışmanın profesyoneller tarafından giderek artan bir oranda tercih edilmesinin yanı sıra şirketlerin
tercihleri de bu modelin yükselişinde önemli bir rol oynuyor. 2023 yılında Fiverr tarafından yapılan bir araştırma,
şirketlerin %78’inin yeni tam zamanlı çalışanları kadrolarına katmayı değil, freelance çalışanlara yönelmeyi
gündemlerine aldıklarını gösteriyor.

Peki, bu denli yükselen bir çalışma modelinde, temel piyasa dinamiklerinden biri olan arz-talep dengesi ne durumda?
Piyasada talep edilenden daha fazla freelancer olması ve bu doygunluk sonucu trendin yavaşlayıp inişe geçmesi olası
mı? Uzmanlar, piyasada büyük çoğunluğu tam zamanlı işinin yanında ek gelir kaynağı olarak freelance çalışanların
oluşturduğunu ve bu koşullarda, özellikle tam zamanlı freelance profesyonellere olan talebin karşılanmaktan çok uzak
olduğunu söylüyorlar. Amerika’da kendini freelancer olarak tanımlayan 60 milyon çalışanın 2/3’ü yarı zamanlı olarak
freelance işler yapıyor. Özellikle büyük şirketler, tam zamanlı ve profesyonel freelancer’larla çalışmak istiyor ve
bu talep daha fazla çalışanın tam zamanlı freelance çalışmaya geçmesi için önemli bir rüzgar yaratıyor.

Endüstriyel bazda bakıldığında ise en çok freelance çalışana sahip olan şirketlerin, %75 oranında sanat ve tasarım,
%55 oranında da eğlence sektörlerinde olduğu görülüyor. Bu rakamları farklı bir biçimde yorumladığımızda günümüz
dünyasında sanat ve tasarım alanında çalışan her 4 kişiden 3’ünün freelance iş modelini tercih ettiği bilgisini elde
ediyoruz. Sizce de bu çok çarpıcı bir veri değil mi? Öyle görünüyor ki sanat ve tasarım ya da eğlence
endüstrilerinde kariyer yapmak isteyenlerin, freelance çalışma modelini mutlaka gündeme almaları gerekiyor.

Uzun lafın kısası, rakamlar da giderek yaygınlaşan freelance çalışma modeline talebin giderek artacağını ve bu
modelin bazı çalışma alanlarında şimdiden kazandığı yaygınlığı, farklı uzmanlık dallarına da taşıyacağını
gösteriyor. Biz de önümüzdeki bölümde, günümüzün popüler freelance iş alanlarını sizlerle paylaşıp kısa bilgiler
vermeye çalışacağız.

2.2.Popüler Freelance İşler: Grafik Tasarım, Metin Yazarlığı, Sosyal Medya Uzmanlığı ve Diğerleri

Geçtiğimiz yıllarda freelancer’ların uzmanlığından en çok sanat, tasarım, eğlence ve danışmanlık gibi alanlarda
yararlanıldığını bilmek, bu çalışma modeliyle iş hayatına atılmak ya da freelancer’lığa geçiş yapmak isteyenler için
yararlı olacaktır. Tabii ki freelance yapılabilecek işler bunlarla sınırlı değildir. Ancak bu alanlarda becerilerini
geliştirmiş olan çalışanların müşteriye ulaşma ve düzenli gelir elde etme potansiyellerinin daha fazla olduğu
söylenebilir. Dolayısıyla bu yüksek talep gören iş kolları, aynı zamanda en çok kazandıran freelance işler arasında
da yer alırlar. Gelin bu popüler freelance iş kollarından bazılarını hep birlikte öğrenelim.

Yazarlık: Serbest yazarlar, blog yazılarından pazarlama materyallerine kadar çeşitli türlerde
müşteriler için ilgi çekici içerikler oluşturur.

Fotoğrafçılık: Proje bazlı çalışmaya en uygun işlerden biri olan fotoğrafçılık; etkinlikler, sosyal
medya hesapları ya da pazarlama çalışmaları için çarpıcı fotoğraflara ihtiyaç duyan müşterilerin en çok rağbet
ettiği freelance iş alanlarından biridir.

Video İçerik Üreticiliği: Tıpkı fotoğrafçılar gibi, serbest çalışan video içerik üreticileri de
işlerinin doğası gereği ihtiyaç duydukları esnekliği freelance iş modeliyle yakalayabilir.

Yazılım Geliştirme Uzmanlığı: Bilgisayar mühendisliği, yazılım mühendisliği ya da alaylı
yazılımcılık fark etmeksizin, yazılım da freelance iş alanları arasında öne çıkan ve iş çeşitliliği olanağıyla da
yazılımcılara avantajlar sunan bir iş koludur.

Dijital Pazarlama Uzmanlığı: Çevrim içi görünürlüğü ve etkileşimi artırmak için çevrim içi
stratejileri optimize eden freelance dijital pazarlamacılar, son yıllarda pazarlama alanında en çok ihtiyaç duyulan
çalışanlar arasındadırlar.

Sosyal Medya Uzmanlığı: Günümüzde topluluk oluşturmanın ve bilinirliği artırmanın en önemli
yollarından birini sunan sosyal medya mecralarında uzmanlaşmış çalışanlar da freelance modelinin avantajlarından
yararlanırlar.

Popüler ve iş bulma olanağı yüksek freelance iş alanları hakkında kısaca bilgi sahibi olduk. Özgür ve esnek freelance
dünyasının bu işlerle sınırlı olmadığını unutmayın. Becerileriniz farklı bir alana yoğunlaşmışsa da yan uğraş olarak
freelancer’lık yapabilir ve ek kazanç elde edebilirsiniz. Önümüzdeki bölümde freelance çalışma modelinin, yaygın
olarak uygulanan yarı zamanlı biçimini ele alarak freelance kariyer oluşturmanın ilk adımları hakkında bilgiler
vermeye çalışacağız.

Dünyada freelance çalışanların büyük çoğunluğunun, tam zamanlı işlerinin yanında ek gelir elde etmek için bu çalışma
biçiminden faydalandıklarını belirtmiştik. Tam zamanlı işi aksatmadan, etik bir çerçevede sürdürülebildiğinde
ekonomik olanakları artırmak açısından oldukça elverişli olan bu çalışma biçimi, tam zamanlı freelancer’lığa ilk
adımları atmak için de iyi bir tercih olabilir. Bu bölümde freelance çalışmayı ek gelir elde etmek için nasıl
değerlendirebileceğinize değinecek, tam zamanlı bir pozisyonda çalışırken nasıl sorunsuzca freelance işler
yapabileceğinize dair ipuçları vereceğiz.

3.1. Yarı Zamanlı Freelance Çalışma

Tam zamanlı bir işte çalışırken bir yan uğraş olarak freelance projeler üstlenmek, günümüzde birçok insanın gelir
kaynaklarını çeşitlendirmek ve hayalini kurduğu çalışmaları gerçekleştirmek için sıkça tercih ettiği bir yöntemdir.
Çalışma yaşamı literatüründe İngilizce olarak “side gigging, side hustling” gibi kavramlarla ifade edilen bu çalışma
biçimi, freelance çalışmanın bir türü olarak değerlendirilebilir. Bizim “yarı zamanlı freelance çalışma” dediğimiz
bu modeli uygulayanlar, finansal açıdan risk almadan farklı ilgi alanları ve becerilere hitap eden işlere
ulaşabilirler.

Gelir kaynaklarını çeşitlendirerek kendini daha güvende hissetmek ve keyif alınan işleri tercih edebilmek gibi
avantajları olan yarı zamanlı freelance çalışma, tam zamanlı işle birlikte güçleşen zaman yönetimi ve iş-yaşam
dengesinin bozulması gibi zorlukları da beraberinde getirebilir. Fakat doğru uygulandığında hem tam zamanlı
freelance çalışmaya geçmek hem de geleneksel bir tam zamanlı işten elde edilen gelirin yanında ek kazanç sağlamak
için çok iyi bir seçimdir. Önümüzdeki bölümde tam zamanlı çalışmaya devam ederken freelance işlerden ek gelir elde
etmek isteyenler için faydalı olabilecek önerilere yer vermeye çalışacağız.

3.2.Tam Zamanlı Çalışırken Freelancer Olarak Ek Gelir Elde Etme Yolları

Freelance çalışma, sadece sıfırdan bir kariyer inşa etmek isteyenler için değil, halihazırda tam zamanlı bir işte
çalışanlar için de birçok fırsat içerir. Siz de boş zamanınızda yapacağınız işlerle ekonomik açıdan daha avantajlı
bir konum elde edebilir, hayallerinizi gerçekleştirmeye bir adım daha yaklaşabilirsiniz. Peki, yarı zamanlı
freelance kariyerinize nasıl başlayacaksınız? Freelancer olarak ek gelir elde etmek için aşağıda sıralayacağımız
yöntemleri deneyebilirsiniz.

Küçük işler alın. Uzmanlık alanınız ve becerilerinize uygun, kısa zamanda yapabileceğiniz freelance
işler alarak ek gelir elde etmeyi deneyebilirsiniz. Bu tür işler bulmak için freelance siteleri ve platformlarından
yararlanabilirsiniz.

Danışmanlık yapın. Halihazırda yaptığınız tam zamanlı işinizde elde ettiğiniz tecrübeleri,
başkalarının projelerinde onlara danışmanlık yaparak değerlendirebilirsiniz.

Çevrim içi eğitimler ve e-kitaplar hazırlayın. Uzmanlık alanınızla ilgili çeşitli formatlarda
eğitici içerikler oluşturup pazarlayarak ek gelir elde etmeyi deneyebilirsiniz.

İçerik üreticisi olun. Günümüzde birçok müşteri, pazarlama çalışmalarını popüler içerik
üreticileriyle birlikte hazırlıyor. Gündelik hayatınıza kolayca entegre edebileceğiniz blog, podcast ya da video
içerik üretimine başlayarak bu tür iş birliği fırsatlarını yakalayabilirsiniz.

Sanal asistanlık yapın. Günümüzde işletmeler ve girişimciler, hatta işlerini büyütmekte olan
freelancer’lar, yönetim süreçlerini sanal asistanlara emanet ediyorlar. Siz de yönetim becerinizi kullanarak ek
gelir elde etmek için bu yolu deneyebilirsiniz.

Freelance işlerden ek gelir elde etmek için izleyebileceğiniz yollardan bazılarına değindik. Önümüzdeki bölümde, tam
zamanlı işinizle freelance çalışmalarınızı aynı anda sürdürürken nasıl bir denge oluşturabileceğinize ve bu
çalışmayı etik değerler çerçevesinde nasıl yürütebileceğinize ilişkin bilgiler vermeye çalışacağız.

3.3.Tam Zamanlı ve Freelance Çalışma: İkisini Bir Arada Sürdürmek

Tam zamanlı bir işle birlikte freelance çalışmayı sürdürmek, hem çalışanın iş-yaşam dengesini koruması açısından
zorlayıcı olabilir hem de tam zamanlı işiyle ilgili etik çerçevede kaygılar yaşamasına neden olabilir. Bu tür
zorlukları yaşamamak için birkaç etkili yöntemi, disiplinle uygulamayı deneyebilirsiniz.

Zaman Yönetme Uzmanlığı

Hem tam zamanlı görevinizde ve hem freelance işlerinizde kalite çıtasını yukarıda tutabilmek için çok iyi bir zaman planlaması yapmanız, detaylı bir iş takvimi oluşturmanız faydalı olacaktır.

Tamamlayıcı İşlere Yönelmek

Tam zamanlı işinizdeki becerilerinizi destekleyerek sizin için ek tecrübe oluşturacak işler seçmeniz, yan uğraşınızı
bir tür kariyer gelişimi faaliyeti olarak değerlendirmenize yardımcı olacaktır.

Gerçekçi Hedefler Belirlemek

Müşterilerinize vereceğiniz vaatler konusunda şeffaf ve gerçekçi davranmanız ve net bir iletişim kurmanız tam zamanlı
işiniz ile yan uğraşınız arasında denge kurmak açısından faydalı olacaktır.

Kariyer Geçişini Es Geçmeyin

Freelance işlerinizdeki artışın bütünüyle serbest çalışmaya geçmenizi düşündürecek seviyeye geldiği anı tespit edin.
Bu noktada belki de tam zamanlı olarak freelance çalışmaya geçmeyi düşünebilirsiniz.

Tam zamanlı olarak freelance çalışmaya geçmek, sabit bir gelirle yan işler yaptığınız dönemdekinden daha derinlikli
bir planlama yapmanızı ve daha kapsamlı bir strateji oluşturmanızı gerektirir. Rehberimizin sonraki bölümünde
kariyerini freelance işleri merkeze alarak şekillendirmek isteyenler için faydalı olacağına inandığımız bilgiler
vereceğiz.

Tam zamanlı bir pozisyonda çalışırken ek gelir kaynağı olarak freelance işler yapmaya başlamak, bu çalışma modeline
ısınmak için iyi bir başlangıç adımıdır. Bu adımı atanlar, modelin dinamiklerine ve gerektirdiği kimi ek
sorumluluklara dair önemli izlenimler edinebilir ve aşinalık kazanabilirler. Ancak her iki durumda da freelance
çalışmaya başlamak için ilk adımı atmak ve izlenecek stratejiyi belirlemek kolay değildir. Rehberimizin bu bölümünde
freelance çalışmaya başlama stratejilerini ele alacağız.

4.1. Freelance İşler İçin Kariyeri Yeniden Değerlendirmek

Freelance çalışmaya başlamak üzere bir kariyeri yeniden değerlendirmek, birkaç önemli unsur etrafında ele
alınabilecek bir analiz yapmayı gerektirir. Sahip olunan becerileri rasyonel bir bakış açısıyla gözden geçirmek,
araştırma ve planlama yapmak, kaynakları ve hedefleri titizlikle belirlemek bu değerlendirme çalışmasının
parçalarını oluşturur. Gelin, freelance çalışmaya başlamak için kariyerinizi nasıl yeniden değerlendirebileceğinizi
adım adım gözden geçirelim.

1. Adım: Kendinizi Değerlendirin

Bir freelancer olarak yapabileceklerinizi, beceri ve yetkinliklerinizi abartıdan uzak durarak ama hafife de almayarak
değerlendirin. Aynı zamanda ilgi alanlarınızı ve gelecek hayallerinizi de bu değerlendirmeye dahil edin. Böylece
freelance çalışmaya başlama kararınızın yerinde olup olmadığından, hangi alanda çalışacağınıza dek pek çok soruya
yanıt bulmanız kolaylaşacaktır.

2. Adım: Finansal Hazırlığınızı Gözden Geçirin

Freelancer olarak ilk işinizi almanız, görünürlük kazanmanız ve işlerinizde süreklilik sağlamanız belirli bir zaman
alacaktır. Bu zaman aralığında finansal olarak ayakta kalmanızı sağlayacak yeterli kaynağa sahip olup olmadığınızı
değerlendirin. Ayrıca freelance çalışmanın değişken bir gelir kaynağı demek olduğunu göz önünde bulundurun ve
risklere ne kadar direnebileceğinizi öngörmeye çalışın.

3. Adım: İş Ağı Olanaklarınızı Sorgulayın

Freelance çalışırken faydalanabileceğiniz ağın ne kadar geniş olduğunu kestirmeye çalışın. Bunu yaparken kişisel
ağınızda bulunan ve freelance çalışma alanında tecrübeli isimlere başvurarak fikirlerini alın. Unutmayın ki geniş ve
nitelikli bir profesyonel ağ oluşturmak, başarılı bir freelance çalışma kariyerinin omurgasıdır.

4. Adım: Pazar Araştırması Yapın

Freelance pazarında yeteneklerinizin ne kadar talep gördüğünü, benzer çalışanların gelir ortalamalarını öğrenmeye
çalışın. Araştırmanıza müşteri ihtiyaçları ve rekabet gibi faktörler hakkında bilgileri de dahil edin. Bu, işe
gerçekçi beklentilerle girişmenize ve doğru hesaplamalar yapmanıza yardımcı olacaktır.

5. Adım: Vergi ve Sosyal Güvenlik Giderlerini Hesaplayın

Yaşadığınız ülkenin vergi mevzuatını ve freelance çalışanlara belirli avantajlar sunup sunmadığını araştırın. Aynı
zamanda tam zamanlı freelance çalışmaya geçmeniz durumunda sosyal güvenlik giderlerini de karşılamanız gerekeceğini
unutmayın. Bu kalemleri dahil etmeden yapacağınız bir hesap, astarı yüzünden pahalıya gelen bir çalışmayı
sürdürmenize sebep olabilir.

6. Adım: Freelance Sitelerini Gözden Geçirin

Yeni bir yaklaşımla freelance çalışanları müşteriyle buluşturan Siu Digital Yetenek Havuzu gibi freelancer
platformlarını inceleyin. Freelance iş ilanlarına yer veren platformlardan müşteri talepleri ve ücretler konusunda
bir izlenim edinerek gerçekçi planlamalar yapabilirsiniz.

Freelance çalışmaya başlamak için kariyerinizi yeniden gözden geçirme yollarını bu temel adımlar etrafında
detaylandırabilirsiniz. Kararınızı verdikten ve planlamalarınızı yaptıktan sonra bu süreçte adım adım ilerlemeye ve
kendinizi anlatmak için hazırlık yapmaya başlayabilirsiniz. Sonraki bölümde, potansiyel müşterilerinize beceri ve
yetkinliklerinizi göstermek için nasıl etkileyici bir portfolyo oluşturabileceğinizi anlatacağız.

Freelance iş yaparken kullanacağınız portfolyo, potansiyel müşterilerinizin yetenek ve uzmanlıklarınız hakkında bilgi
alabileceği en önemli unsurdur. Etkileyici bir portfolyaya sahip olduğunuzda düzenli olarak freelance iş almanın en
önemli gerekliliklerinden birini yerine getirmiş olursunuz. Potansiyel müşterilerinizi düzenli müşterilere
dönüştürmenize ve freelance işlerinizi sürekli hale getirmenize yardımcı olacak etkileyici bir portfolyo oluşturmak
için aşağıdaki ipuçlarından yararlanabilirsiniz.

1. En İyi İşlerinizi Kullanın

Porfolyonuzda, potansiyel müşterilerinizin talepleriyle örtüşen, beceri ve uzmanlıklarınızı en iyi biçimde yansıtan,
pürüzsüz işlerinize yer verin.

2. Kategoriler Oluşturun ve İşlerinizi Bir Çerçeveye Oturtun

Portfolyonuzda yer verdiğiniz işleri belirli kategoriler altında düzenlemek, derli toplu bir görünümün yanı sıra
müşterilerinize ilgilendikleri türdeki iş örneklerine kolayca ulaşma olanağı da sağlayacaktır.

3. İşlerinizi Hedef Kitlenize Göre Şekillendirin

Portfolyonuzu, hedef kitlenizdeki potansiyel müşterilerin ihtiyaçlarına göre özelleştirin. Hedeflediğiniz müşteri ve
endüstriye yönelik işlerinizin görünür durumda olduğundan emin olun.

4. Veriler Ekleyin

Portfolyonuzdaki işlere ilişkin, o işte hangi rolü aldığınızın yanında projenin hedef, zorluk ve sonuçlarına ilişkin
bilgilere yer verin. Müşteriler, işlerin kapsamına ilişkin bu bilgileri öğrenmek isteyecektir.

5. Temiz Bir Görselliği Önemseyin

Portfolyonuzun görsel olarak temiz ve çekici olduğundan, profesyonel bir izlenim yarattığından emin olun. Yüksek
kaliteli görseller kullanın ve yazım hatalarına karşı hassas olun.

6. Portfolyonuzu Güncel Tutun

Portfolyonuza en güncel işlerinizi eklerken çok eski kalan çalışmaları da düzenli olarak kaldırın. Güncel olmayan bir
portfolyo, müşterilere bir kariyer duraklaması yaşadığınızı düşündürebilir.

7. Referanslara Yer Verin

Referanslarınıza, onların görüş ve memnuniyet ifadelerine yer vermek yeni müşterilerinizin güvenini kazanmanıza
yardım edecektir.

8. İş Akışınızı Gösteren Örnekler Kullanın

Çalışma aşamalarınızı gösteren taslaklar, çizimler ve prototiplerin yer aldığı akış şemalarıyla müşterilerinize
işinizi nasıl ele aldığınızı gösterebilirsiniz.

9. Duyarlı (Responsive) Tasarım Kullanın

Dijital portfolyonuzun farklı ekran büyüklüklerine sahip cihazlarda düzgün görüntülendiğinden emin olun. Bu
profesyonel bir izlenim verir ve müşterilerinizin, işlerinizi gözden kaçırmasını engeller.

Becerilerinizi, uzmanlığınızı ve sizi başarılı kılan kişisel özelliklerinizi yansıtan portfolyonuz da hazırsa, ilk
freelance müşterinizi almaya çok yakınsınız demektir. Bir sonraki bölümde freelance işler almak için potansiyel
müşterilerinizle nasıl iletişim kuracağınıza ilişkin bilgiler vereceğiz.

5.1. Potansiyel Müşterilerle İletişim Kurmak ve Freelance İşler Almak

Freelance işleri sürekli hale getirmek isteyenlerin önemsemesi gereken konulardan biri de müşteri ilişkileridir.
Potansiyel müşterilerle ilişki kurma girişimleriniz ve kurulan ilişkiyi sürdürme biçiminiz, freelance kariyerinizin
başarısına etki edecek değişkenlerdendir. Vereceğimiz önerileri uygulayarak müşteri ilişkilerinizi geliştirmenin ilk
adımını atabilirsiniz.

Potansiyel müşterilerinize karşı açık ve net olun. Projenin aşamaları, bir takvime oturtulması ve
olası zorlukları gibi konuları açıklıkla ortaya koyun. Müşterilerin kaygı ve önerilerini de dikkatle dinleyin.

Beklentileri yönetmek konusunda kendinizi geliştirin. Potansiyel müşterilerinizde gerçekçi olmayan
beklentiler oluşturacak vaatlerde bulunmayın. Güvenilir bir freelancer olmak, düzenli iş almanın anahtarlarından
biridir.

Kaliteyi yüksek tutun. Hiçbir nedenle işinizin belirli bir kalite çıtasının altına düşmesine izin
vermeyin. Uzun soluklu müşterilere sahip olmanın en önemli yollarından biri budur.

Proje teslim tarihlerine uyun. İşleri, üzerinde uzlaşılan zamanda bitirmek, en önemli güvenilirlik
ve profesyonellik kriterlerinden biridir.

Sorun çözücü olun. İşinizde ya da müşteri iletişiminde herhangi bir sorun ortaya çıktığında, sorunu
karmaşıklaştırmaya ya da derinleştirmeye değil, çözmeye yönelik bir tavır benimseyin.

Geri bildirimlerden yararlanın. Müşterilerden aldığınız geri bildirimlerin yalnızca o iş için değil,
sonrası için de öğretici olacağını unutmayın. Olumlu geri bildirimlerden, yeni müşteriler kazanmak için de
faydalanabilirsiniz.

Karşılıklı güven duygusu oluşturun. Müşteri ilişkilerinizi her adımda bir güven duygusu oluşturmak
üzerine kurun. Güven, iyi müşteri ilişkilerinin anahtar kelimesidir.

Müşteri ilişkileri, çok daha karmaşık stratejiler etrafında yönetilebilir ve elbette yeni müşteriler bulmak için
detaylı pazarlama planları yapılabilir. Ancak freelance çalışmanın özellikle ilk aşamalarında ana müşteri
kaynağınızın kişisel ağınız olacağı düşünülürse, bu önerilerin oldukça işinize yarayacağından eminiz. Peki, iyi
ilişkiler kurmayı hedeflediğiniz müşterilerden oluşan bu ağı nasıl genişleteceksiniz? Önümüzdeki bölümde, günümüzde
birçok freelancer’ın kariyerini şekillendirmesinde önemli rol oynayan freelance siteleri ve platformları üzerinde
duracağız.

Freelance iş modelinin günümüzdeki popülerliğini kazanmasındaki en önemli etkenlerden biri de dijital dönüşüm ve bu
dönüşümle ortaya çıkan web sitesi ile platformlardır diyebiliriz. Dijital ortamda yapılan işlerin freelance
çalışmaya uygunluğu kadar, dijital platformların bu alanda sunduğu iletişim olanakları da bu çalışma modelinin
yaygınlaşmasına hizmet etmiş ve bu iki süreç birbirini destekleyerek ilerlemiştir. Bugün de freelance iş bulmak
isteyenler için en verimli mecraların bunlar olduğunu söyleyebiliriz.

En iyi freelance siteleri olarak nitelenen Upwork, Fiverr, Freelancer.com gibi platformlar, freelancer’ları
müşteriyle buluşturmaya geleneksel yöntemlerle devam ederken, Siu Digital Yetenek Havuzu gibi, müşteri-freelancer
eşleşmesini Yapay Zeka’nın gücüyle gerçekleştirmeye yönelen yenilikçi girişimler de bu alanda görülecek heyecan
verici gelişmelerden ipuçları taşır. Önümüzdeki bölümde sizlere freelancer platformları hakkında bilgi verecek ve
onları nasıl en verimli şekilde kullanabileceğinize ilişkin öneriler sunacağız.

6.1. Kariyere ve Hedeflere Uygun Bir Çevrim İçi Freelancer Profili Oluşturmak

Freelance iş modeliyle çalışırken dijital dünyada oluşturduğunuz görünüm, yeni müşteriler bulabilmeniz, uzun soluklu
iş ilişkileri kurabilmeniz ve kariyer yolunda başarıyla ilerleyebilmeniz için çok önemlidir. Dijital dünyadaki
kimliğinizi, tıpkı gündelik hayatta karşınıza çıkan markalar gibi düşünebilirsiniz. Bir freelancer olarak dijital
dünyada oluşturacağınız kimlikle tıpkı başarılı markaların yaptıkları gibi bir hikaye anlatabilmeli, kendinize özgü
bir ton oluşturabilmeli ve potansiyel müşterilerinizin sizin öne sürdüğünüz değerlerle özdeşlik kurabilmelerini
sağlamalısınız.

Günümüzde öne çıkan pek çok freelancer sitesinin, aslında geleneksel ilan panosu mantığının daha etkileşimli bir
versiyonu gibi çalıştığı söylenebilir. Bu sitelerde freelancer’lar yetkinliklerini ve bu yetkinliklere bağlı olarak
yapabilecekleri işleri ortaya koyarlar, freelancer arayanlar ise almak istedikleri hizmetleri ilan ederler.
Dolayısıyla işverenler, bir iş anlaşmasının ilk adımını atmak için, aradıkları yetkinliklere sahip freelancer’ların
profillerini incelerler. Bu noktada oluşturduğunuz profilin diğerleri arasında öne çıkması, işi almaya da oldukça
yaklaştığınız anlamında gelir.

Popüler freelance iş platformlarında bir profil oluştururken farklı yaklaşımlar benimsemeniz gerekebilir ama genel
prensipler değişmeyecektir. Freelance platformlarında etkili bir profil oluşturabilmek için aşağıdaki basit
önerileri uygulayabilirsiniz.

Freelance platformlarının farklı arayüzlerine uyarlanabilecek etkili bir profil oluşturmak için ihtiyaç duyacağınız
ipuçları, genel çizgileriyle bunlardır diyebiliriz. Önümüzdeki bölümde, bu sitelerin en popüler olanları ve alandaki
yeni girişimler hakkındaki bilgileri sizlerle paylaşacağız.

6.2. Freelance Siteleri: Kısa Bir Bakış

Çalışma yaşamında dijital dönüşümle ortaya çıkan ve oyun değiştirici bir rol üstlenen freelancer site ve
platformları, müşteri arayışında olan freelancer’ların ilk başvuru noktaları konumundadır. Gelin, neredeyse her
freelancer’ın mutlaka yolunun düşeceği bu platformları kısa bilgilerle tanımaya çalışalım.

Upwork: İş alanları bakımından oldukça geniş bir yelpazeye hitap eden bu platform, günümüzde hem
freelance iş arayanların hem de freelancer’lardan hizmet almak isteyenlerin en çok başvurduğu adreslerden biridir.
Pek çok farklı iş alanında hizmet bekleyen müşterilerin bulunduğu Upwork, zaman takibi ve ödeme koruması gibi
özellikleriyle dikkat çeker.

Fiverr: Daha çok yan işleri ve küçük ölçekli hizmetleri merkezine alan bu platform, yaratıcılığın
öne çıktığı tasarım, yazarlık gibi alanlarda hizmet veren freelancer’ların yanı sıra dijital pazarlama uzmanı olarak
çalışan profesyonellere de hitap eder.

Freelancer.com: Freelance çalışanlar ve müşteriler arasında ulus ötesi bağlantıların da
kurulabildiği bir pazar yeri niteliği taşıyan bu platform, oldukça geniş bir iş alanı yelpazesine hitap etmesiyle de
dikkat çeker.

Üst düzey uzmanlık gerektiren işlere yoğunlaşmış olan Toptal, iletişim ve proje yönetimi özellikleriyle dikkat çeken
Guru ve saatlik çalışma odaklı PeoplePerHour da diğer dikkat çekici freelance platformları arasında sayılabilir.
Freelancer platformlarının en önemli vaadi olan müşteri-freelancer eşleşmesini Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi gibi
yenilikçi tekniklerle gerçekleştiren Siu Digital Yetenek Havuzu ise bu platformların geleceğine bugünden bir bakış
atmamızı sağlayan bir girişimdir. İsterseniz, bir sonraki bölümde kısaca freelance iş dünyasının yeni aktörü Yetenek
Havuzu’nu yakından inceleyelim.

6.3. Freelance Çalışanlar İçin Yeni Bir Çevrim İçi İş Platformu: Siu Digital Yetenek Havuzu

Rehberimizin önceki bölümlerinde de sözünü ettiğimiz gibi, freelance çalışmak, iş süreçlerinin pek çok farklı
boyutuyla ilgilenmenizi gerektiren ve zaman zaman oldukça karmaşık bir hale gelebilen bir modeldir. Sonuç olarak
freelance çalışanlar, sürecin pek çok aşamasında “kafalarındaki deli sorular”la boğuşmak zorunda kalır ve bazen
işler içinden çıkılmaz bir hal alır. Bir freelancer için bu soruların en yakıcı olanı ise “Nasıl müşteri
bulacağım?”dır.

Siu Digital Yetenek Havuzu tam da bu noktada devreye girerek yükün önemli bir kısmını Yapay Zeka’nın omuzlarına
bırakmayı hedefler. Topluluğun gücünü Makine Öğrenmesi’yle birleştirmeyi amaçlayan Yetenek Havuzu, isabetli
freelancer-müşteri eşleşmeleri oluşturur ve size bir sonraki işinizi bulur.

Yani freelancer’lar için zor ve karmaşık bir uğraşa dönüşebilecek müşteri arama işi, Yetenek Havuzu ile kolaylaşır.
Yapay Zeka yardımıyla bir sonraki freelance işinizi bulmak için tek yapmanız gereken, başvuru formunu doldurup
Yetenek Havuzu’na kayıt olmaktır. Yeni freelance işinizi bulmak için Siu Digital Yetenek Havuzu’na katılmak
istiyorsanız link’teki başvuru formunu doldurabilirsiniz.

Yetenek Havuzu’nun, freelancer’lar için işleri epeyce kolaylaştırdığı kesindir ama yine de yeni müşteriler
arayacağınız freelance iş platformlarını etkili kullanmanız gerekir. Önümüzdeki bölümde, freelance iş platformlarını
etkili kullanmak için uygulayabileceğiniz yöntemleri ele alacağız.

6.4. Freelance İş Platformlarını Etkili Kullanma Yöntemleri

Freelancer olarak kariyer yapmak isteyenlerin vazgeçilmez adresleri olan freelance iş platformları, günümüzde bu
çalışma tarzının artan popülerliğinin de etkisiyle oldukça rekabetçi alanlar haline gelmiştir. Doğal olarak bu
platformları kullanarak düzenli olarak iş almak isteyen freelancer’ların da farklarını ortaya koymaları gerekir.
Freelancer iş platformlarını etkili kullanarak rakipleriniz arasında fark yaratmanızı sağlayacak yöntemleri sizlerle
paylaşıyoruz.

Aceleci olmayın. Teklif vermeye başlamadan önce farklı platformları gezip ilanları inceleyerek
araştırma yapın.

Ertelemeyin. “Daha sonra doldururum,” diyerek bazı alanları boş bırakmayın, profilinizi
tamamlayın.

Stratejik davranın. İlk anda gözünüze hoş görünen her işi almaya çalışmayın, doğru teklifler
verin.

Sessiz kalmayın. Potansiyel müşterilerinizle iyi bir iletişim geliştirin, soruları yanıtsız
bırakmayın.

Uyum sağlayın. Teknolojik gelişmeleri takip edin, değişimin nabzını tutun, yeni fırsatlara
açık olun.

İşinizi iyi yapın. Müşterilerinizi memnun ederek sürdürülebilir iş ilişkileri kurun.

Freelance iş yaparken başvurduğunuz platformlar, arayüzler ve formlar ile hizmet ve teklif modelleri değişebilir ama
saydığımız bu prensipler, çoğu zaman düzenli iş alarak kariyerini geliştiren bir freelancer olmanın anahtarıdır.
Önümüzdeki bölümde tüm iş türlerinde olduğu gibi freelance dünyasında da gelişimin en önemli boyutlarından birini
oluşturan finans ve finansal yönetim konularına odaklanacağız.

Freelance iş yapmanın çalışanlara yüklediği bir diğer sorumluluk, finansal boyutu da yönetmektir. Geleneksel bir tam zamanlı işte çalışırken kişisel finans yönetiminin görece sığ sularında yüzebilirsiniz ama freelance iş yapıyorsanız derinlere dalma zamanınız da gelmiş demektir. Belki ek gelir kaynağı elde etmek için yarı zamanlı freelance işler yapanların işi biraz daha kolay olabilir fakat tam zamanlı freelance kariyer yolunda ilerleyen freelancer’ların bu konuda profesyonel iş birlikleri yapmaları bile gerekebilir. Rehberimizin bu bölümünde, freelance kariyerinize başlarken finans yönetimi konusunda bilmeniz gereken temel meseleleri ele alacağız.

7.1. Freelance İş Yaparak Kendi İşinin Patronu Olmak

Freelance iş yapmanın en önemli vaatlerinden biri, her zaman büyük bir özlemle sözü edilen “kendi işinin patronu olmak”tır. Bir freelancer olduğunuzda gerçekten de çalışma hayatında eşsiz bir bağımsızlık kazanır ve kariyeriniz üzerinde muazzam bir kontrole sahip olursunuz. Kimse çalışma saatlerinize karışmaz; çalışma takviminizi özgürce belirler, müşterilerinizi kendiniz seçer ve çalışmanız karşılığında istediğiniz ücreti talep edersiniz. Bir çalışma modeli olmasının yanı sıra bir yaşam tarzı olarak da nitelendirilen freelancer’lığın sağladığı en önemli avantajlardan biri de kendi profesyonel kimliğinizi özgürce oluşturmanıza olanak tanımasıdır belki de.

Bütün bunlar size patron olmanın “cool” yüzünü gösteriyor olabilir ama patron olmak aynı zamanda “tam anlamıyla” iş hayatına atılmaktır. Belki başarılarınızın keyfini en fazla siz çıkarırsınız ama krizlerin yükü de en fazla sizin omuzlarında olacaktır. Bu yanıyla, freelance çalışarak iş dünyasında yer almak, bir işin varlığını devam ettirip ettiremeyeceğinize ilişkin kesin hükmü veren finansal gerçeklerle de her an yüz yüze olmanızı gerektirir. Freelance çalışmaya başlayıp kendi işinizin patronu olduğunuzda, boyutu küçük ya da büyük olsun, bir işin tam anlamıyla sahibisiniz demektir ama devamlılığı sağlamak, çoğunlukla işin finansal sağlığını korumaya bağlıdır.

Bu noktada da sizin finansal yönetim becerileriniz devreye girer. Eğer artacak sorumluluklar şimdiden gözünüzü korkuttuysa kaygılanmayın; ilerleyen bölümlerde freelance çalışmaya başlayıp kendi işinin patronu olmak isteyen herkesin faydalanabileceği önerilerle finans yönetimi dünyasına bir giriş yapacağız.

7.2. Freelance İşlerde Fiyat Hesaplama Yöntemleri: Maliyet Belirleme ve Piyasa Araştırması

İş dünyasının hangi alanında ve hangi modelle çalışıyor olursanız olun, yaptığınız işi ve ürettiğiniz değeri doğru fiyatlandırmanız çok önemlidir. Başarılı bir freelancer olmak için yaptığınız işte çok iyi olmanız, kusursuz ürünler ortaya çıkarmanız yeterli değildir. İşinize nasıl değer biçeceğinizi, onu nasıl fiyatlandıracağınızı bilmiyorsanız en iyi ihtimalle yerinizde sayar, daha kötü bir senaryoda ise sürekli zarar ederek freelance çalışmayı sürdüremez hale gelebilirsiniz. Freelance işinizde en doğru fiyatlandırmayı yaparak başarıyı yakalamanıza yardımcı olacak ipuçlarını sizlerle paylaşıyoruz.

Maliyeti doğru hesaplayın. Bir freelancer olarak fiyatı belirlerken yalnızca aldığınız işi üretmekte harcadığınız zaman ve enerjinin karşılığını, yaşamınızı idame ettirmek için ihtiyaç duyduğunuz giderleri değil, genel işletme giderleri, vergiler, sosyal güvenlik ödemeleri gibi kalemleri de hesaba katmak zorunda olduğunuzu unutmayın. Tüm bu giderleri, aldığınız işlere paylaştırmanıza olanak tanıyacak bir temel fiyat belirlemekle işe başlayabilirsiniz.

Farklı fiyatlandırma modellerini deneyin. Çoğu freelancer, emeği için saat başı bir ücret belirleyerek işe başlar. Bu başlangıç için iyi bir fiyatlandırma modelidir. Fakat freelance işinizde ilerledikçe size daha uygun ve farklı fiyatlandırma modellerine de geçiş yapabilirsiniz. Merkezde işe harcadığınız zamandan çok, çalışmanın niteliğinin yer aldığı proje bazlı ücretlendirme modeli ve hizmetlerinizi ürün paketleri haline getirerek fiyatlandırdığınız Ürün Olarak Hizmet (Service As a Product; SaaP) gibi yaklaşımlar sayesinde daha kazançlı anlaşmalar yapmanız mümkün olabilir.

Pazar araştırması yapın. Sizin gibi freelancer’ların verdiği fiyatları analiz etmeyi ve sizi pazarda öne çıkaracak noktaları belirlemeyi ihmal etmeyin. Aktörü olmaya karar verdiğiniz pazarın dinamiklerini bilirseniz, doğru fiyatlandırmaları veriye dayalı değerlendirmelerle yapmayı başarabilirsiniz.

Değer temelli fiyatlandırmaya geçiş yolları arayın. Müşterileriniz sizden ücreti karşılığı bir ürün ya da hizmet almanın ötesinde bir değer elde ettiklerini düşünmeye başlayana kadar, fiyatları belirlerken maliyetlerin üzerine bir miktar kâr koymanın ötesine geçemezsiniz. Müşterileriniz, sizin sunduğunuz hizmeti bir iş olarak değil de şirketlerine yapılmış değerli bir katkı olarak gördüklerinde ise kazancınızı oldukça artırabilirsiniz. Tabii bunun için öncelikle müşterilerinizin güven duyacağı ve bağ kuracağı kişisel bir marka oluşturmaya gayret göstermelisiniz.

Pazarlık tekniklerinizi geliştirin. Bir müşteriyle fiyat konusunda anlaşmaya çalışırken pazarlığa güçlü bir pozisyonda girmeniz ve iki tarafın da kazançlı çıkacağı bir senaryoya doğru ilerlemeniz gerektiğini unutmayın. Pazarlıktan ne zaman çekileceğinizi bilin ve çok düşük bir fiyat üzerinden pazarlığa çekmek gibi taktiklere karşı tedbirli olun.

Her biri ayrı bir yazı konusu olabilecek bu yöntemler, freelance iş yaparken fiyatları belirlemenize yardımcı olacaktır. Başlangıçta hatalı bir fiyatlandırma politikası izlediğinizi fark etmeniz olasıdır. Nerede hata yaptığınızı rasyonel olarak belirleyerek hatanızı düzeltmek içinse bütçe planlaması yapmanız gerekir. Bu, sadece fiyatları doğru tespit etmek için değil, freelance işinizin genel finansal sağlığını kontrol altında tutmanız için de çok hayati bir etkendir. Önümüzdeki bölümde, bir freelancer olarak bütçe planlaması yapmak ve etkili bütçe yönetimi stratejileri izlemek için neler yapabileceğinizi anlatacağız.

7.3. Freelancer Bütçe Planlaması

Başarılı bir freelance kariyere sahip olmanın en önemli gerekliliklerinden biri finansal yönetim becerinizi geliştirmektir. Finansal yönetimin merkezinde ise iyi bir bütçe planlaması ve bu planlamayı gerçekleştirmenizi sağlayacak stratejileri belirlemek yer alır. Bütçe planlaması yapmayan ve finansal stratejilerini derinleştirmeyen freelancer’ların işlerini büyütmeleri, kariyerlerinde gelişerek ilerlemeleri oldukça güçtür. Şimdi gelin, freelance işinize başlarken ve özellikle tam zamanlı olarak freelancer’lık yapmaya adım attığınızda büyük önem kazanacak bütçe planlaması konusunda dikkat etmeniz gereken temel noktalara hep birlikte göz atalım.

7.3.1. Freelance Çalışmanın Finansına Hakim Olmak

Düzenli ve sabit bir gelir elde etme garantisi olmayan freelance çalışmanın kendine özgü finansal zorluklar içerdiği su götürmez bir gerçektir. Deneyimli freelancer’ların tecrübelerini ve yaşadıkları finansal zorlukları araştırmak, ileride karşılaşabileceğiniz bu güçlüklere karşı hazırlıklı olmanızı ve önlem almanızı sağlayacaktır.

7.3.2. Freelance Bütçesi Oluşturmak

Freelance çalışmanızı sürdürürken, detaylı olarak tüm gelir ve gider kalemlerine yer verdiğiniz bir bütçe oluşturmalısınız. Bu bütçede, yararlandığınız kaynakların yanı sıra vergiler, sosyal güvenlik ödemeleri ve kriz anları için ayırdığınız birikim de dahil olmak üzere tüm kalemleri bulundurmalı ve değişimleri sıkı biçimde takip etmelisiniz. Bunu çevrim içi kaynak ve araçlardan yararlanarak kendiniz yapabileceğiniz gibi, bir profesyonelden destek almayı da düşünebilirsiniz.

7.3.3. Vergiler Konusunda Bilgi Sahibi Olmak

Freelance işinizden elde ettiğiniz gelirin de diğer tüm gelirleriniz gibi vergilendirmeye tabi olduğunu ve bunun ülkemize özel bir durum olmadığını, tüm dünyada geçerli bir uygulama olduğunu unutmayın. Bu nedenle, bir sonraki vergi döneminde ne kadar ödeme yapmanız gerektiğini, vergi borçlarını taksitlendirme seçeneklerini, yararlanabileceğiniz vergi avantajlarını bilmeniz ve bu veriler ışığında bütçenizi oluşturmanız oldukça önemlidir.

7.3.4. Borç Yönetimi Yapmak

Freelance çalışırken ya da öncesinde borçlandığınız miktarlar da bütçe planlamanızı yaparken hesaba katmanız ve etkili biçimde yönetmeniz gereken kalemlerdir. Bunun için ödemede yüksek faizli borçlara öncelik verdiğiniz, detaylı bir geri ödeme takvimi oluşturduğunuz ve çektiğiniz kredileri yapılandırma olanaklarını değerlendirdiğiniz bir planlama yapabilirsiniz.

Bu temel prensipler etrafında şekillendirdiğiniz bir bütçe planlaması, freelance işinizi finansal güçlükler karşısında koruyacak ve kazancınızı artırmanızı sağlayacaktır. Gördüğünüz gibi, freelance bütçe planlaması, gündelik gelir-gider ve bireysel birikim hesaplamasından daha kapsamlı bir çaba gerektirir. Bu planlamanın önemli ve belki işleri bir miktar da karmaşıklaştıran kısmını ise yasal mevzuata ilişkin faturalandırma, vergi ve sosyal güvenlik ödemeleri gibi konular oluşturur. Bir sonraki bölümde, freelance çalışmanın finansal yönetimi ile yakından ilgili olan yasal hak ve yükümlülüklere kısa bir bakış atacağız.

7.4. Freelance Çalışanın Yasal Hak ve Yükümlülükleri: Sözleşme, Vergiler, Faturalandırma ve Diğer Konular

Freelance çalışmaya başlamayı kararlaştıranları en çok düşündüren meselelerden biri de yasal mevzuatla ilgili konulardır. Doğru yönetilemediğinde başa çıkması hiç de kolay olmayan sorunlara yol açabilen ve freelance çalışanların “boşa kürek çekmesine” neden olabilen bu konular hakkında bilgi sahibi olmak oldukça önemlidir. Faturalandırma ve vergi gibi yükümlülüklerin yanı sıra freelancer’ların haklarını korumalarını sağlayan iş sözleşmeleri ve fikri mülkiyet hakları gibi başlıklar hakkında bilmeniz gerekenleri de aşağıda kısaca sizlerle paylaşıyoruz.

Freelance İş Sözleşmesi: Freelance çalışırken yazılı iş sözleşmesi yapmak ve müşteriyle kurduğunuz ilişkiyi yasal bir çerçeveye oturtmak, ileride ödeme almakta sıkıntı yaşamanız ya da yapmaya söz vermediğiniz hizmetlerin talep edilmesi gibi durumlarda sizin için önemli bir güvence oluşturan, asla göz ardı edilmemesi gereken bir adımdır. Projenin kapsamı, gereklilikleri ve teslim ya da ödeme tarihi gibi maddeler, iş sözleşmesi sayesinde yasal bir çerçevede karara bağlanmış olur.

Vergiler: Tam zamanlı geleneksel bir işte net maaşla çalışanların aksine freelancer’lar kendi vergilerini ödemek durumundadır. Farklı ülkeler, freelance çalışanlar için farklı vergi modelleri ve avantajları sunabilir. Bu nedenle çalıştığınız ülkenin vergi mevzuatına hakim olmanız ve gelirinizi mevzuata uygun biçimde vergilendirerek ödeme yapmanız oldukça önemlidir. Bu konuda bir profesyonelden destek almayı ihmal etmemelisiniz.

Faturalandırma: Freelance işlerinizde, çalıştığınız ülkenin mevzuatına uygun biçimde faturalandırma yapmanız ve freelance çalışanlar için sunulan faturalandırma seçeneklerini değerlendirmeniz gerekir. Vergi ödemeleriyle sıkı bir bağlantısı olan faturalandırma, müşterilerinizle profesyonel bir iş ilişkisi kurmak için de doğru araçları kullanarak ustalaşmanız gereken bir alandır. Alacağınız ödemeleri takip etmek, geciken ya da gelmeyen ödemeleri yönetmek için de faturalandırmanın detaylarına hakim olmanız gerekir.

Fikri Mülkiyet Hakları: Freelance çalışma dünyasının önemli bir bölümünü sanat ve tasarım alanındaki işlerin oluşturduğu düşünülürse fikri mülkiyet hakları ile ilgili yasal mevzuatın bilinmesinin önemi bir kez daha anlaşılır. Özellikle söz konusu alanda çalışan bir freelancer’sanız telif hakları, ticari marka tescilleri ve lisans anlaşmaları hakkında bilgi sahibi olmalısınız.

Verilerin Koruması: Günümüzde birçok alanda olduğu gibi freelance çalışmada da verilerin korunmasına ilişkin düzenlemeler, hassasiyetle yaklaşılması gereken konuların başında gelir. Özellikle müşterilerin verileriyle çalışan freelancer’ların dikkatle yaklaşması gereken bu düzenlemeler, kişisel verilerin korunması hakkındaki kanunlar çerçevesinde ve etik boyutuyla ele alındığında, tüm freelancer’ların bilgi sahibi olması gereken konular arasında yerini alır.

Hukuki Anlaşmazlıklar: Yasal mevzuata hakim olmak ve işini yasal sınırlar çerçevesinde yapmak konusunda özenli olmak, bir freelancer’ın hukuki anlaşmazlıklar yaşamayacağı anlamına gelmez. Freelance çalışanlar ödeme alamamak, iş sözleşmesi ihlalleri ve benzeri durumlarla karşılaşıldığında izlenecek yollar konusunda mutlaka kendilerini geliştirmeli ve potansiyel sorunlar için çözüm yollarını öğrenmelidir.

Freelance çalışmaya başlamak isteyenler için ciddi bir endişe kaynağı olabilen yasal hak ve yükümlülükler hakkında verdiğimiz bilgiler, inanıyoruz ki sizler için yol gösterici olacaktır. Bu bilgilerle birlikte freelance kariyer yolculuğuna çıkmak isteyenlerin ilk aşamada sahip olması gereken bilgilere rehberimiz kapsamında büyük ölçüde yer vermiş olduk. Önümüzdeki bölümde, freelance kariyer yolculuğunun başlangıç evresini biraz geçmiş olan ve bu alanda ilerlemek isteyenler için önerilere yer vereceğiz.

Freelance kariyer yolculuğuna adım atan pek çok kişi, başarının anahtarının yalnızca yüksek beceriye sahibi olmak ve müşteri kaynaklarını güvenceye almak olmadığını hemen fark eder. Başarılı bir freelance kariyer, bu yeni iş modelinin dinamik karakterine uygun biçimde farklı alanlara farklı alanlara sürekli yatırım yaparak ve kendinizi geliştirerek kurulur. Önümüzdeki bölümde, freelance kariyerinizin geleceğini inşa ederken farklı alanlara nasıl yatırım yapabileceğinize dair bir izlenim oluşturmaya çalışacağız.

8.1. Freelance Çalışanlar İçin Etkili Zaman Yönetimi Teknikleri

Tıpkı tam zamanlı işinin yanında ek gelir kaynağı olarak freelance işler yapanlar gibi, freelance kariyerinde ilerleyip müşterilerini artırmaya başlayanlar da bu iş modelinde zaman yönetiminin çok önemli bir rol oynadığını hemen anlarlar. Gerçekten de kazancı artırmak, kaliteli işler çıkarmak ve tüm bunları yaparken iş-yaşam dengesini kurarak ruh sağlığını korumak iyi bir zaman yönetimiyle doğrudan bağlantılıdır. Freelance kariyerinizde ilerlerken profesyonel gelişiminiz için yatırım yapmanızın faydalı olacağı zaman yönetimi tekniklerini sizlerle paylaşıyoruz.

Freelance işinizde ilerleyip müşteri sayınız arttıkça mutlaka faydasını göreceğiniz bu zaman yönetimi tekniklerini uygulayarak daha üretken olabilir, sağlıklı bir iş-yaşam dengesi kurabilir ve işinizde devamlılık sağlayabilirsiniz. Bir sonraki bölümde, freelance işinizi şekillendirerek geliştirmeniz için bir çerçeve çizen iş yönetimi stratejileri hakkında bilgilerle devam edeceğiz.

8.2. Freelance İş Yönetimi Stratejilerine Giriş

Yaşamın her alanında olduğu gibi çalışma yaşamında da şans, önemi yadsınamaz bir faktör olabilir. Fakat şunu bilmelisiniz ki iş dünyasında hiçbir başarı sadece şansla ya da kendiliğinden yakalanmaz. Başarılı olan her girişim mutlaka ince elenip sık dokunmuş bir stratejiye dayanır. Siz de freelance işinizi geliştirmek ve büyütmek istiyorsanız iş yönetiminizi akışa ve şansa değil, iyi kurulmuş bir stratejiye dayandırarak şekillendirmelisiniz. Peki, bir iş stratejisi oluşturmanın temel aşamaları nelerdir? Gelin, hep birlikte bir göz atalım.

1. Güncel Durumu Analiz Etmek

Başladığınız noktada hem kendinizin hem de dış dünyanın güncel durumunu analiz etmek, kendinize hedefler belirlemenin ve geleceği tasarlamanın ön koşuludur. İyi bir iş yönetimi stratejisi oluşturabilmek için bugünkü durumunuzu iyi analiz etmeli, eksikleri ve ihtiyaçları belirlemeli ve stratejinizi bunlara göre şekillendirmelisiniz.

2. Kısa ve Uzun Vadeli Hedefler Belirlemek

Bir işte başarıya ulaşmanın ön koşulu, hedefler koymaktır. Başarılı bir freelancer olmak gibi genel ve uzun vadeli hedefleri, adım adım ilerlemenizi sağlayacak küçük hedeflere bölmek; sonrasında da tüm bu küçük hedefleri uzun vadeli büyük hedeflere bağlamak, bir iş yönetimi stratejisi kurmanın esasıdır.

3. Risk Yönetimi Yapmak

Freelance işinizde ilerlemek için risk almanızı gerektirecek durumlarla karşılaşacaksınız. Bu noktada, göze alınabilecek ve alınamayacak riskleri, risk almanın zamanlamasını ve koruyucu önlemleri içeren bir risk yönetimi yaklaşımına sahip olmak, başarılı bir iş stratejisi kurmanın olmazsa olmazıdır.

Strateji, başlangıçta karmaşık ve göz korkutucu bir kavram gibi görünebilir ancak ustalıkla şekillendirilmesi ve uygulanması kolay değilse de kolay anlaşılır, net bir kavramdır. Aslında freelance kariyerinizde nasıl ilerleyeceğinize de stratejiniz açıklık kazandırır. Yukarıdaki üç temel faktörü göz önünde bulundurarak siz de başarılı iş yönetimi stratejileri oluşturabilirsiniz. Diğer yandan, tüm kariyerinize ilk gün geliştirdiğiniz stratejiyle devam edemeyeceğinizi ve kendinizi geliştirerek stratejinizi sürekli güncellemeniz gerekeceğini tahmin edersiniz. Önümüzdeki bölümde, kendinizi ve stratejinizi güncel tutmak için ihtiyaç duyacağınız ve freelance kariyer gelişiminizin vazgeçilmez unsuru olan “uzaktan eğitim” kavramı hakkında fikir edinmenizi sağlayacak bilgiler vereceğiz.

8.3. Freelancer İçin Kariyer Geliştirmenin Vazgeçilmezi: Uzaktan Eğitim

Günümüzde herhangi bir alanda başarıyı yakalamanın vazgeçilmez unsuru, hızla değişen dünyaya uyum sağlayabilmek ve eğitim sürecini sürekli kılmaktan geçer. Sürekli eğitimi birçok açıdan daha mümkün kılansa dijitalleşen dünyanın bize sunduğu olanaklardan biri olan uzaktan eğitimdir. Çevrim içi kurslara, zengin elektronik kaynaklara, videolu anlatımlara, hatta üniversite düzeyinde eğitimlere evimizin rahatlığında erişme imkanımız varken kendimizi sürekli geliştirmek, geçmişe kıyasla çok daha kolaydır. Gelin, bu yeni nesil eğitim yaklaşımının freelancer’lara sunduğu avantajlara daha yakından bakalım.

Uzaktan eğitim,

İnanıyoruz ki bütün bu avantajlar, adeta freelancer’lar için yapılandırılmış gibi görünen uzaktan eğitimin önemini yeterince anlatıyor. Siz de tıpkı bu rehberimiz gibi uzaktan eğitim kaynaklarından sıkça yararlanarak kendinizi geliştirmenin, freelance kariyerinizde ilerlemenin keyfini yaşayabilirsiniz. Şimdi, tıpkı uzaktan eğitimde olduğu gibi, işini de evinin rahatlığında yürüten ve uzaktan çalışan freelancer’lar için evlerinde ofis ortamı yaratmaya yönelik ipuçları vererek devam ediyoruz.

8.4. Evden Çalışma Düzeninde Ofis Ortamı Yaratmaya Yönelik İpuçları

Günümüzde çalışma hayatının tamamında yaygınlaşmakta olan evden çalışma, çoğu freelance çalışanın sürdürdüğü bir pratiktir. 2023 yılı verilerine göre freelance çalışanların %86’sı evden çalışmaktadır. Freelance dünyasında bu denli yaygın olan evden çalışma, sağladığı avantajların yanında dezavantajları da olan bir yaşam biçimidir. Birçok çalışan, evden çalışma konforundan vazgeçememekle birlikte, iş-yaşam dengesini kurmak, verimli çalışmak, dikkati toplamak gibi konularda ofis ortamının zaman zaman özlenen avantajları olduğunu hisseder. Peki, freelancer’lar evden çalışma düzenlerinde ofis ortamını nasıl yaratabilirler? Bunun cevabını, faydalı ipuçlarıyla vermeye çalışalım.

Evden çalışma hakkında faydalı olacağını düşündüğümüz ipuçlarını da verdikten sonra freelance çalışmaya başlamak isteyenlerin yararlanabileceği bilgilerin önemli bir kısmını tamamladığımıza inanıyoruz. Umuyoruz ki rehberimizde yer verdiğimiz bilgiler freelance dünyasına adım atmak isteyenlerin ihtiyaç duydukları donanımı edinmelerine yardımcı olur.

Sonuç

Freelance çalışmaya başlamak isteyenlerin kafalarındaki soru işaretlerini yanıtlamaya çalıştığımız ve adım adım kariyerlerine başlamalarını kolaylaştıracak öneriler sunduğumuz bu kapsamlı rehberin sonuna geldik. Başladığımız noktaya dönüp baktığımızda, freelance çalışmanın avantajları ve zorluklarından etkili bir portfolyo oluşturmaya, yeni müşteriler bulmak için yapılacak pazarlama çalışmalarından yasal hak ve yükümlülüklere dek birçok konuyu ele aldığımızı görüyoruz. Rehberimizin, esnekliği ve dinamikliğiyle günümüz iş dünyasının ihtiyaçlarını karşılayan freelance iş modeliyle çalışmak isteyen herkes için faydalı olacağını umuyoruz. Freelance kariyer yolculuğunda sürekli kendini geliştirerek bu özgür ve bağımsız iş modelinde başarıyı yakalamak isteyen tüm freelancer adaylarına bol şans!

Bu kılavuzun içeriği hakkında aklınıza takılan bir soru ya da eksik kaldığını düşündüğünüz bir başlık varsa [email protected] adresinden bizimle iletişime geçmenizden memnuniyet duyarız.